Bloggers

Een overzicht van blogs geschreven door aanbieders die zich hebben aangesloten bij e-Learning.nl.


Van SBO | 18-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

SkillsTown Sessies

In deze sessies gaat online opleider SkillsTown kort en krachtig in op een aantal thema’s. Op een...

Het bericht SkillsTown Sessies verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 18-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Overzichtsartikel recent onderzoek AI en onderwijs: er is nog veel werk te doen

Systematic review of research on artificial intelligence applications in higher education – where are the educators? is en vrij toegankelijke en uitgebreide literatuurstudie waarin de auteurs Olaf Zawacki-Richter, Victoria Marin, Melissa Bond n Franziska Gouverneur 146 publicaties uit de periode 2007-2018 over artificiële intelligentie (AI) en onderwijs analyseren.

Lees verder
Van SBO | 17-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

CBRE: Verbeteren van samenwerking in de keten, door slimme inzet van gamification

Het verbeteren van samenwerken tussen afdelingen geldt als een herkenbare uitdaging. Vooral bij grote organisaties is vaak...

Het bericht CBRE: Verbeteren van samenwerking in de keten, door slimme inzet van gamification verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 15-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

VR voor het trainen van jongeren met ASS

Deze video laat zien hoe je virtual reality kunt toepassen om jongeren met een ernstige vorm van autismespectrumstoornis te laten wennen aan een wereld vol prikkels. Ze leren ook op verschillende manieren te communiceren. Via een tablet kunnen zij hun voortgang monitoren.

Lees verder
Van Avetica | 15-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Moodle Workplace (7): Klik je eigen rapporten samen

Rapporten samen klikken Klik je eigen rapporten samen in Moodle Workplace; dat is het uitgangspunt geweest bij de ontwikkeling van de ‘Report Builder’. Geen lastige SQL-queries of gebruik van community plugins zoals Configurable Reports. Gewoon de gewenste velden verslepen naar de rapportage die je wilt. Flexibele mogelijkheden Je bent flexibel […]


Het bericht Moodle Workplace (7): Klik je eigen rapporten samen is eerst gepubliceerd op Avetica.


Avetica is dé Moodle Partner van Nederland en België. Avetica biedt Moodle hosting, training, support en consultancy aan.

Lees verder
Van SBO | 14-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Profportaal Zorg; kom kijken hoe onze leden video inzetten en delen binnen de coöperatie

Profportaal Zorg (PPZ) heeft bijna 60 leden. Door middel van een centraal videoplatform stellen we video’s beschikbaar...

Het bericht Profportaal Zorg; kom kijken hoe onze leden video inzetten en delen binnen de coöperatie verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van Avetica | 14-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Nieuwe Stichting Mnet gaat Moodlemoot organiseren op 26 mei in Eindhoven

Oprichting Stichting Mnet Benelux Elk jaar een Nederlandstalige Moodlemoot. Dat is het doel van de nieuwe Stichting Mnet Benelux. Deze stichting is op 3 december 2019 opgericht en is een persoonlijk initiatief van Gemma Lesterhuis en Arnout Vree. Het staat los van hun bedrijfsactiviteiten en is vooral gebaseerd op hun […]


Het bericht Nieuwe Stichting Mnet gaat Moodlemoot organiseren op 26 mei in Eindhoven is eerst gepubliceerd op Avetica.


Avetica is dé Moodle Partner van Nederland en België. Avetica biedt Moodle hosting, training, support en consultancy aan.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 14-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Wat ik ging studeren, waarop deze keuze gebaseerd was en wat ik uiteindelijk geworden ben

Een paar dagen geleden stelde Japke Bouma op Twitter de vraag: “wat gingen jullie studeren, was die keuze op ‘hoofd’ of ‘hart’ gebaseerd en wat ‘werd’ je uiteindelijk?” In deze blogpost wil ik deze vraag beantwoorden.

Lees verder
Van SBO | 13-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Hoe Ierlands oudste medische vervolgopleider een nieuwe stap zet in virtueel leren.

Let op: dit is een Engelstalige presentatie.   Als waarschijnlijk de oudste opleider die aanwezig is op...

Het bericht Hoe Ierlands oudste medische vervolgopleider een nieuwe stap zet in virtueel leren. verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van SBO | 13-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Learning table: Creëer een corporate academy snoepwinkel

Sprekers: Renske Roet en Brigitta Lops (Managing partners van Jobtraining) One life. Own it. Het leven is...

Het bericht Learning table: Creëer een corporate academy snoepwinkel verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van SBO | 13-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Hoe creëer je wendkracht?

Over bewegen richting de toekomst Veel organisaties zijn ervan doordrongen dat wendbaarheid een onmisbare eigenschap is om...

Het bericht Hoe creëer je wendkracht? verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 13-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

IT-bedrijven als opleider. Een nieuwe trend?

Bedrijven als Amazon en Google bieden in toenemende mate korte programma’s aan. Maar voornamelijk zonder traditionele aanbieders van opleidingen en onderwijs daarbij te betrekken. Is dit een nieuwe trend? Wat vind ik van deze ontwikkeling?

Afgelopen zomer heeft Amazon bekend gemaakt de komende zes jaar 700 miljoen dollar te investeren in het opleiden en omscholen van 100.000 medewerkers.

Lees verder
Van Avetica | 12-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Moodle MOOC Admin Basics

Twee keer per jaar kun je een Moodle MOOC volgen via Learn Moodle. Deze is gericht op docenten en cursus ontwikkelaars. Vanaf 17 februari organiseert Moodle voor het eerst een MOOC bedoeld voor (site)beheerders. Je kunt vanaf die datum inschrijven op deze cursus waar je de basis van ‘Moodle Administration’ […]


Het bericht Moodle MOOC Admin Basics is eerst gepubliceerd op Avetica.


Avetica is dé Moodle Partner van Nederland en België. Avetica biedt Moodle hosting, training, support en consultancy aan.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 12-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Hoe het gebruik van ICT in het onderwijs het leren kan bevorderen of belemmeren

Het Abdul Latif Jameel Poverty Action Lab (J-PAL) is een mondiaal onderzoekscentrum dat armoede wil bestrijden door ervoor te zorgen dat beleid gebaseerd is op wetenschappelijk bewijs. JPAL heeft recent een rapport gepubliceerd op basis van 126 uitgebreide studies naar verschillende toepassingen van leertechnologie: (1) toegang tot technologie,

Lees verder
Van Faculty of Skills | 11-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Virtual Reality in communicatietraining: baanbrekend of hype?

Als groot voorstander van ervaringsleren hebben we er op ons kantoor inmiddels een klein arsenaal van verzameld: Virtual Reality (VR) brillen. De eerste bril, die we al heel wat jaren geleden kochten, had inmiddels een aardig laagje stof verzameld. Het is tekenend voor wat we tot voor kort hebben gedaan met VR in onze communicatietrainingen: niet veel. In 2020 gaat dat veranderen. In dit artikel lees je wat er veranderd is en geven we onze kritische kijk op de toepassing van VR voor communicatietraining in grote organisaties.

Tipje van de sluier: ja het is interessant in sommige situaties en nee, VR verandert niet alles.

In deze blog:

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 11-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Smartphones minder slecht voor de productiviteit en welzijn dan we denken (maar meer onderzoek is nodig)

Mensen zijn slecht in het beoordelen van hun eigen gedrag. Maar dat is waarschijnlijk ook het geval als we denken dat smartphones een negatieve invloed hebben op onze productiviteit en welzijn. Wijs de smartphone niet te snel aan als zondebok voor afleiding.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 10-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Drie golven van digitalisering in het onderwijs

Volgens twee Deense onderzoekers voltrekt de adoptie van digitalisering in het onderwijs zich in drie golven. Zij baseren zich hierbij op het gebruik van ICT binnen Deense ‘upper secondary schools’, in de periode 2005-2015. Ik heb grote twijfels bij hun interpretatie.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 08-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Gebruik Kahoot kan leiden tot betere leerresultaten

Kahoot is waarschijnlijk het meest gebruikte student response systeem waarmee je kunt checken of lerenden instructies hebben begrepen. Kahoot staat ook bekend om het ‘speelse’ karakter. Maar leidt Kahoot ook daadwerkelijk tot betere leerresultaten? Onderzoek laat zien dat dit inderdaad het geval kan zijn.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 07-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

‘Packaged elearning content’: voldoende vraag naar dit aanbod?

‘Packaged elearning content’ zijn korte online modules die je in eigen tijd en tempo kunt bestuderen. Wat betreft marktaandeel is dit de belangrijkste vorm van e-learning. Van elke euro die we aan e-learning besteden, gaat 33 eurocent naar ‘packaged elearning content’.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 06-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Digitale technologie en nieuwe vormen van informeel leren

Professionals leren lang niet altijd via cursussen, opleidingen of trainingen, maar ook op een meer informele manier. Dat is niets nieuws. ‘Digitalisering’ wordt hiervoor steeds vaker gebruikt en biedt daar ook veel mogelijkheden toe. Je kunt daarbij verschillende vormen onderscheiden.

Lees verder
Van SBO | 05-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

GoodHabitz

Het bericht GoodHabitz verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van Faculty of Skills | 05-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Omgaan met agressie: 3 effectieve methodes

Helaas krijgen veel medewerkers wel eens te maken met boze klanten of patiënten. Goed omgaan met agressie is dan ook geen onbelangrijke vaardigheid. In omgaan met agressie maken we onderscheid tussen instrumentele agressie en frustratieagressie. In dit artikel lees je wat het verschil is tussen die soorten agressie en bespreken we drie effectieve methodes om er mee om te gaan. 

Agressie begint vaak verbaal en kan in het slechtste geval ook fysiek worden. Het is in eerste instantie belangrijk om te kijken naar de intentie achter de agressie. Op basis daarvan zijn er in professionele en publieke omgevingen twee veelvoorkomende soorten te onderscheiden: frustratieagressie en instrumentele agressie. Beide soorten hebben hun eigen effectieve methode. Als de dreiging desondanks toch fysiek wordt, moet een derde manier worden ingezet.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 05-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Augmented reality via contactlenzen?

Bij augmented reality (AR) worden digitale elementen (zoals informatie) via een computer als een extra laag aan de werkelijkheid toegevoegd. Wat nog steeds onhandig is, is dat je apparaten nodig hebt om AR te kunnen gebruiken. De start-up Mojo Vision is echter bezig om hiervoor contactlenzen te ontwikkelen.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 04-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Welke problemen heeft educatieve technologie opgelost en gecreëerd?

Ik ben vandaag pas toegekomen aan de bijdrage What Problems Has Edtech Solved, and What New Ones Did It Create? van Tony Wan, van 30 december 2019. De auteur blikt hierin terug met een aantal belanghebbenden op 10 jaar leertechnologie,

Lees verder
Van Avetica | 03-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Moodle Workplace (6): Blijf compliant met (her)certificering

Compliant? Hoe kan ik zorgen dat mijn organisatie compliant wordt en blijft? Deze vraag hoor ik het laatste jaar steeds vaker van mijn klanten. Maar wat is compliance dan? Wikipedia zegt hierover: Compliance is het begrip waarmee wordt aangeduid dat een persoon of organisatie werkt in overeenstemming met de geldende […]


Het bericht Moodle Workplace (6): Blijf compliant met (her)certificering is eerst gepubliceerd op Avetica.


Avetica is dé Moodle Partner van Nederland en België. Avetica biedt Moodle hosting, training, support en consultancy aan.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 03-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

Tien manieren waarop technologie de wijze waarop mensen met hun omgeving en met elkaar omgaan zal veranderen

Nieuwe technologieën kunnen van invloed zijn op de manier waarop mensen met elkaar en met hun omgeving interacteren. De smartphone is daar een pregnant voorbeeld van. Wat staat ons op dit terrein nog meer te wachten? De firma Gartner durft weer eens tien voorspellingen op dit terrein aan.

Lees verder
Van Sibrenne Wagenaar | 03-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

7 ontwerpen voor blended leertrajecten

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 01-02-2020 | Article Rating | (0) reacties

7 april 2020: Next Learning 2020

Next Learning noemt zichzelf “dé Hotspot voor Learning en Performance”. En inderdaad: dit congres met beurs is waarschijnlijk de belangrijkste bijeenkomst op dit terrein van ons land. Zo’n 900 professionals op het gebied van leren en ontwikkelen komen op 7 april a.s.

Lees verder
Van SBO | 31-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Self-directed leren bij T-Mobile

Self-directed leren bij T-Mobile Hoe zorg je er voor dat de medewerkers het écht zelf kan doen?...

Het bericht Self-directed leren bij T-Mobile verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 31-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Kunnen open educational resources deelname aan hoger onderwijs bevorderen?

Hoger onderwijs is niet voor iedereen even toegankelijk. Jongeren uit achtergestelde groepen -zoals families met minder inkomen- nemen naar verhouding minder deel aan hoger onderwijs. Dat heeft voor een deel te maken met de kosten van het onderwijs. De kosten voor leermaterialen maken daar deel van uit.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 30-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Vier kaders voor het beschrijven van virtual reality en leren

Wat is de toegevoegde waarde van VR voor leren en ontwikkelen? Julian Stodd heeft een relevante bijdrage geschreven over virtual reality en leren, waarin hij VR met behulp van vier kaders -‘frames’ beschrijft.

Plaats

Dankzij VR kun je plaatsen verkennen,

Lees verder
Van SBO | 29-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

L&D Quickscan – 50 shades of L&D

Door Guus van Deelen, Opleidings- Prestatieprofessional Wat is learning & development (L&D) eigenlijk? Weet het vakgebied het...

Het bericht L&D Quickscan – 50 shades of L&D verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 29-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Eenzijdige focus op technologie bij het streven om doelen op het gebied van duurzaamheid en ontwikkeling te behalen?

Technologie kan worden gebruikt om maatschappelijke doelen na te streven. Het is echter de vraag of we het redden met ‘technologisch solutionisme’, zoals Evgeny Morozov dat noemt.

Het World Economic Forum (Wereld Economisch Forum of WEF) is een organisatie die elk jaar in het Zwitserse Davos een bijeenkomst houdt waar leidinggevenden van grote bedrijven,

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 28-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Hoe technologie effectief onderwijs en leren kan verbeteren

De School of Business and Economics van de Universiteit van Maastricht gaat Canvas als digitale leeromgeving gebruiken. Ter gelegenheid daarvan vond vandaag een onderwijsdag plaats. Ik mocht een keynote verzorgen over het versterken van principes van effectief onderwijs met leertechnologie.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 28-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Nieuwe editie Avans Plus postbachelor opleiding e-learning start op 12 maart 2020

De vierde uitvoering van de Avans Plus Postbachelor opleiding e-Learning gaat weer van start op donderdag 12 maart 2020! Ik verzorg als gastdocent drie onderdelen binnen deze cursus. De vorige 2 uitvoeringen waren helemaal volgeboekt dus wees er op tijd bij.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 27-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Behoefte aan inspiratie op het gebied van digitalisering en onderwijs, opleiden en leren?

Deze blogpost bevat een aantal bronnen over digitalisering en onderwijs, opleiden en leren, die het verkennen en ‘bookmarken’ waard zijn.

1) Onlangs stuitte ik op een blogpost van Graham Atwell over een video met Geoff Stead over digitale innovatie in het onderwijs.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 25-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Online Educa Berlin 2019: shaping the future of learning: Reflectie op de inhoud #OEB19

Onderstaande reflectie op de laatste editie van de OEB heb ik geschreven voor de december 2019 uitgave van de nieuwsbrief van e-learning.nl.

Met ongeveer 2500 deelnemers uit zo’n 70 landen is de OEB (voorheen Online Educa Berlin) waarschijnlijk ’s werelds meest omvangrijke internationale congres met een beurs op het gebied van technology enhanced learning.

Lees verder
Van SBO | 24-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Beveiligd: De Learning Correspondent nr.31

Er is geen samenvatting, omdat dit een beveiligd bericht is.

Het bericht Beveiligd: De Learning Correspondent nr.31 verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 24-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Vormt ‘wearable technology’ de nieuwe databron voor HR?

De Fitbit, de Apple Watch en de Samsung Galaxy Watch zijn toepassingen van ‘wearable technology’. Door ze te dragen verzamelen deze apparaten gegevens over ons welzijn (voldoende bewegen of staan, sportactiviteiten, hartslag). James Proctor heeft voor HRZone een artikel geschreven waarin hij stelt dat deze technologieën HR-afdelingen en -medewerkers kansen bieden voor het bevorderen van het welzijn van medewerkers.

Lees verder
Van Avetica | 23-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Moodle Workplace (5): Stel je eigen cursusprogramma samen

Inwerkprogramma Stel je voor dat je een inwerkprogramma moet opzetten die uit meerdere Moodle cursussen bestaat. En het hele jaar door krijg je nieuwe collega’s die als onderdeel van het gehele onboardingtraject ook de cursussen succesvol moeten afronden binnen een bepaalde tijd. En uiteraard wil je hier amper werk aan […]


Het bericht Moodle Workplace (5): Stel je eigen cursusprogramma samen is eerst gepubliceerd op Avetica.


Avetica is dé Moodle Partner van Nederland en België. Avetica biedt Moodle hosting, training, support en consultancy aan.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 23-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Hoe kun je als instelling starten met open badges en open microcredentials?

Binnen het publieke en particuliere middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs wordt alweer verschillende jaren nagedacht over en geëxperimenteerd met badges en microcredentials. Kyle Clements, Richard E. West en Enoch Hunsaker hebben voor het online tijdschrift ‘International Review of Research in Open and Distributed Learning’

Lees verder
Van SBO | 23-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Effectiviteit van training of e-Learning verhogen?

DE TOPRIGHT QUICKSCAN HELPT U U twijfelt aan de effectiviteit van een training of e-learning module? De...

Het bericht Effectiviteit van training of e-Learning verhogen? verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 22-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Wat zegt literatuur over het gebruik van podcasts voor leren?

Podcasts zijn absoluut terug van weggeweest. Een jaar of 15 geleden was er veel belangstelling voor. Daarna is de aandacht weggezakt. Maar sinds een paar jaar worden podcasts weer veel beluisterd. Podcasts worden ook gebruikt voor leren. Gabi Witthaus is voor de ALT-C blog in de literatuur over podcasts en leren gedoken.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 21-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Wat moet je doen om AI-initiatieven succesvol te laten zijn

De afgelopen jaren hebben veel bedrijven initiatieven ontplooit op het gebied van artificiële intelligentie. Wat zijn de belangrijkste bevindingen? En hoe kun je dit vertalen naar het onderwijs en opleiden?

Irving Wladawsky-Berger doet verslag van een onderzoeksrapport over dit onderwerp (van de Boston Consulting Group en MIT Sloan Management Review).

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 20-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Het belang van het maken van ethische afwegingen bij digitalisering

Kennisnet is een organisatie die normaliter altijd de kansen en mogelijkheden van digitalisering voor het onderwijs belicht. In ‘Waarden wegen. Een ethisch perspectief op digitalisering in het onderwijs gaan Remco Pijpers, Erwin Bomas,

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 18-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Leren vanaf een klein scherm: hoe gaan we om met de uitdagingen?

Dankzij mobiele technologie zijn we zeer flexibel in waar we willen leren. Patti Shank heeft een interessant artikel geschreven waarin zij aangeeft dat leren vanaf een klein beeldscherm vanuit ‘cognitief perspectief’ de nodige uitdagingen heeft. Zij geeft ook tips hoe daar mee om te gaan.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 17-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Nieuwe vormen van doceren, leren en beoordelen (Innovating Pedagogy) #IP2020report

Sinds 2012 publiceert de Britse Open Universiteit het rapport “Innovating Pedagogy” waarin men nieuwe vormen van doceren, leren en beoordelen beschrijft. Een week geleden is editie 2020 (pdf) uitgekomen, die samen met het National Institute for Digital Learning (NIDL) van de Dublin City University is geschreven.

Lees verder
Van Wilfred Rubens (redactie) | 16-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Derde bloemlezing interessante artikelen over AI

Er wordt zeer veel geschreven over artificiële -kunstmatige- intelligentie (AI), ook in relatie tot leren, opleiden en onderwijs. Mede omdat ik de laatste tijd veel heb geschreven over de relatie tussen principes van een effectieve didactiek en leertechnologie,

Lees verder
Van SBO | 16-01-2020 | Article Rating | (0) reacties

Praktische Learning Analytics voor kwaliteit, business outcomes, efficiency en personalisering

Door: Peter Meerman | Learning Analytics Adviseur bij o.a. Philips, Shell en Novartis. Deze sessie geeft je...

Het bericht Praktische Learning Analytics voor kwaliteit, business outcomes, efficiency en personalisering verscheen eerst op nextlearning.nl.

Lees verder
Pagina 33 van 112Eerste   Vorige   28  29  30  31  32  [33]  34  35  36  37  Volgende   Laatste